Giữa dòng sông Sài Gòn, dưới cái nắng gay gắt của TP.HCM, hàng trăm kỹ sư Việt Nam đã thực hiện một nhiệm vụ tưởng chừng bất khả thi: nâng toàn bộ cầu Bình Triệu 1 – khối thép và bê tông nặng tới 11.000 tấn – lên cao hơn 1 m. Một “kỳ tích” mang dấu ấn kỹ thuật Việt Nam, được hoàn thành do các kỹ sư Việt làm chủ công nghệ.

Cầu Bình Triệu 1 nằm trên trục Quốc lộ 13 – tuyến huyết mạch nối TP.HCM với Bình Dương và khu vực Đông Nam Bộ. Cây cầu được xây dựng trước năm 1975, có kết cấu thép – bê tông và đã xuống cấp sau gần nửa thế kỷ sử dụng.

Theo quy hoạch giao thông đường thủy, tĩnh không (khoảng cách từ mặt nước đến gầm cầu) của Bình Triệu 1 chỉ đạt khoảng 5,5 m – quá thấp so với tiêu chuẩn 7–9,5 m, khiến nhiều tàu hàng lớn không thể qua lại. Phá cầu cũ và xây mới sẽ tốn hàng trăm tỷ đồng, lại làm tắc nghẽn cửa ngõ thành phố. Vì thế, giải pháp được lựa chọn là “không đập đi làm lại”, mà nâng toàn bộ cây cầu lên cao thêm hơn 1 m – vừa đảm bảo tĩnh không cho tàu thuyền, vừa giữ nguyên công trình hiện hữu.

Việc cải tạo cầu khởi công từ cuối năm 2024. Trong đó, giai đoạn quan trọng và phức tạp nhất là kích nâng toàn bộ kết cấu nặng khoảng 11.000 tấn, giúp cầu tăng 1,08 m so với trước, triển khai từ cuối tháng 8 đến tháng 11 năm nay. Đây là công đoạn khó nhất của dự án nâng cấp. 

Dự án dùng 106 bộ kích thủy lực đặt dưới nhịp cầu, trong đó 76 kích tải trọng 400 tấn, 30 kích tải 500 tấn. Tất cả kết nối cảm biến, điều khiển qua máy tính trung tâm, sai số khống chế dưới 1 mm. Trung bình mỗi ngày cầu nâng 4-8 cm, được theo dõi rung nhảy lắc liên tục. 

Cầu gồm 16 nhịp bê tông và ba nhịp thép chính. Khi sửa năm 2010, nhà thầu kết nối thành 4 liên nhịp, mỗi liên dài 140 m. Quá trình nâng được tiến hành tuần tự từ liên 1 đến 4, sau đó lặp lại để đảm bảo đồng bộ. Giải pháp này tương tự kỹ thuật “thần đèn” nâng nhà, nhưng phức tạp hơn nhiều lần và tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng so với phương án xây mới.

Công đoạn khó nhất là kích nâng, kéo dài khoảng một tháng. Hai tháng tiếp theo được sử dụng để gia cố và thử tải trước khi đưa vào khai thác. Trên công trường có hơn 100 kỹ sư, công nhân phối hợp giữa các khâu kỹ thuật, giám sát, thi công để đẩy nhanh tiến độ.

Sau hơn một tháng thi công khẩn trương, ngày 30/9, cầu Bình Triệu 1 (TP.HCM) – tuyến huyết mạch bắc qua sông Sài Gòn đã hoàn tất giai đoạn nâng tĩnh không. 

Ông Nguyễn Viết Quang – Trưởng Phòng Quản lý hạ tầng số 2 (Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông đường bộ – Sở Xây dựng TP.HCM) – chia sẻ với báo chí, công nghệ kích nâng không phải mới trên thế giới, nhưng để nâng một cây cầu lớn với chiều cao như thế này thì ở Việt Nam chưa từng có.

Theo ông Quang, toàn bộ việc vận hành kích nâng do kỹ sư Việt Nam đảm nhiệm sau khi được đào tạo, chuyển giao công nghệ. Ban đầu có chuyên gia nước ngoài tư vấn, sau đó toàn bộ các khâu đều do người Việt tự làm.

Điểm độc đáo nhất là tinh thần mạnh mẽ, dám nghĩ và làm được những điều trước nay chưa từng. Đây cũng là lần đầu tiên chúng ta áp dụng kỹ thuật này ở quy mô lớn như vậy.